Brian Aldiss

Σήμερα ο συγγραφέας με τον οποίο θα ασχοληθώ θα έιναι ο Brian Aldiss.  Άγγλος σύγχρονος συγγραφέας γεννημένος το 1925, είναι γνωστός κυρίως για τα βιβλία του επιστημονικής φαντασίας. Το 2000 πήρε το βραβείο καλύτερου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και πληθώρα άλλων βραβείων. Η πορεία του σχεδόν κινηματογραφική. Ξεκίνησε ως βιβλιοπώλης σε βιβλιοπωλείο με βιβλία επιστημονικής φαντασίας στην Οξφόρδη μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και δουλεύοντας εκεί έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα σχετικά με τη ζωή ενος βιβλιοπώλη(Brightfount Diaries). Παράλληλα έγραφε και ιστορίες επιστημονικής φαντασίας σε διάφορα περιοδικά. Σταδιακά κέρδισε τη φήμη του καλυτερου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας.  Πέρα απο τη συγγραφή θεωρείται και απο τους καλύτερους συντάκτες ανθολογιών. Συγκεκριμένα ανθολόγησε το τόμο Επιστημονική Φαντασία της σειράς Penguin Books. O λόγος για τον οποίο τον κατονομάζω εδώ είναι γιατί εκτος απο τον ατελείωτο κατάλαγο βιβλίων φαντασίας του, έχει εκδόσει και κάποιες αξιόλογες ποιητικές συλλογές οι οποίες αναφέρονται και στο λογοτεχνικό παράρτημα των Times. Η τελευταία του συλλογή εκδόθηκε το 2011 υπο τον τίτλο Mortal Morning. H αγάπη του για την επιστημονική φαντασία γίνεται φανερή σε ολόκληρη τη ποίηση του. Έτσι ο Aldiss βάζει με τη σειρά του κι εκείνος  ένα λιθαράκι στο θέμα Επιστήμη και Ποίηση και δεν είναι καθόλου τυχαίο οτι ο Τaylor οταν έγραφε τη κριτική της τελευταίας ποιητικής συλλογής του Aldiss για τους Times παράθεσε ως αρχικό σχόλιο ένα στίχο του Dawkins <<η επιστήμη είναι ή πρέπει να είναι μέγαλη έμπνευση για την ποίηση>>.
To ποιήμα το οποίο παραθέτω δεν προέρχεται απο κάποια συλλογή και γράφτηκε το 1981. Ο τίτλος του είναι 'Σκέψεις του Tomas Hardy πάνω στη πρόσφατη θεωρία της σχετικότητας'. Για να μπορέσουμε όμως να κατανοήσουμε το ποιήμα θα πρέπει να δουλέψουμε σε δύο άξονες. Πρώτα να δούμε ποιός είναι ο Ηardy και δεύτερον γιατί ο Αldiss χρησιμοποιεί τ' όνομά του στο τίτλο.
O Τomas Hardy έζησε το 1840-1928 στη Βικτωριανή Αγγλία. Ήταν κυρίως ρεαλιστής όμως βλέπουμε και κάποια στοιχεία ρομαντισμού στα έργα του. Αρχικά ασχολήθηκε με τη συγγραφή μυθιστορημάτων με σημαντικότερο το ''Jude of Obscure'' το οποίο προκάλεσε σάλο και τη κοινωνική κατακραυγή λόγω του ερωτικού του περιεχομένου. Γενικά στα μυθιστορήματά του ο Hardy εξέταζε τα εμπόδια της βικτωριανής εποχής που ταλάνιζαν την ζωή των ανθρώπων. Γι αυτό το λόγο οι πρωταγωνιστές τους βίωναν τραγικά διλήμματα ή καταστάσεις ξεπερνώντας τα κοινωνικά τους όρια. Aπογοητευμένος απο την μη αποδοχή των βιβλίων του αποφάσισε να στραφεί στη ποίηση. Σύντομα συγκαταλέγονταν στους μεγαλύτερους ποιήτές της εποχής. Παρολαυτα η φήμη του εξαπλώνεται μετά το θάνατο της γυναίκας του καθώς εκείνος συνετριμμένος γράφει για να καταλαγιάσει τον πόνο του. Τα ποιήματα του αυτή τη φάση μιλούν για την απογοήτευση της ζωής και του έρωτα καθώς και για τα βάσανα της ανθρωπότητας. Λέγονταν οτι τόσο μεγάλος ήταν ο έρωτάς του που οι συγγενείς αποφάσισαν να θάψουν την καρδία του μαζί με την γυναίκα του και το σώμα του στη γωνία των ποιητών στο ναό του Westminster. Αυτό το στοιχείο που μας ενδιαφέρει για το εν λόγω ποιήμα είναι η στιχουργική του Hardy. Ο Ηardy στην τυπική του πρόζα χρησιμοποιούσε αρχαικές φράσεις πλεγμένες σε απλό λόγο, ρομαντικές σκηνές όπως τάφοι και μνήμες παντοτινού έρωτα. Το ζητούμενο τώρα είναι γιατί ο Aldiss θέτει ως ποιητικό υποκείμενο τον Hardy; Πριν απαντηθεί αυτί το τελικό ερώτημα βρίσκω σκόπιμο να παραθέσω το ποιήμα πρώτα στην πρωτότυπη έκδοσή του και στη συνέχεια σε δική μου μετάφραση.

Thomas Hardy Considers the Newly-Published Special Theory of Relativity

Doubtless a way there is of grasping whole
This troubled cosmos where we fare and die,
Of grasping, and forgiving much thereby.
Well, some will chance, when I lie in the grave,
To quest like Albert Einstein for a key
To ends far obscured. Then let those brave
Unlock the universe’s mystery,
Not I. If, with the Immanent Will’s consent,
Mankind should gain some means to cancel space
And time, to view eternity’s bleak face,
Such vision could wreak endless dole – and fright
The human hopes of far futurity
With woes yet stored, worse far than those which blight
Maids whom I know, and men who once knew me.

Brian Aldiss (1981)

Σκέψεις του Thomas Hardy για την πρόσφατη έκδοση της θεωρίας της σχετικότητας

Αναμφίβολα ένας δρόμος υπάρχει φτιαγμένος απο πολύ απληστία
Αυτός ο ταραγμένος κόσμος όπου εμείς περνάμε τη ζωή μας και πεθαίνουμε,
και ως εκ τουτου απο απληστία και μεγάλης επιείκια.
Λοιπόν μερικοί θα τύχει, όταν εγώ κείμαι στο τάφο,
ν'αναρωτηθούν σαν τον Άλμπερτ Αινσταίν για ένα κλειδί
στα απομεινάρια πολύ καλα κρυμμένο. Τότε άσε εκείνους τους θαρραλέους
να ξεκλειδώσουν το μυστήριο του σύμπαντος,
Όχι εγώ. Άν, με την Έμφυτη συγκατάθεση της Βούλησης,
η ανθρώπητα όφειλε να βρέι κάποιο μέσο να ματαιώσει το σύμπαν
και χρόνο να δεί της αιωνιότητας το ζοφερό πρόσωπο,
τέτοιο τότε όραμα θα μπορούσε να ικανοποιήσει τα ατέρμονα επιδόματα- και να σκιάσει
τις ανθρώπινες ελπίδες του μακρινού μέλλοντος.
Ελπίδες Με θρήνους ακόμη εφοδιασμένες, χειρότερες κατα πολύ απο εκείνες απο μαραίνουν
τις νεαρές κοπέλες τις οποίες ξέρω, και τους άντρες οι οποίοι κάποτε με ήξεραν.


Στο ποίημα του ο Aldiss δε χρησιμοποιεί μονο τον Hardy ως ποητικό υποκείμενο αλλά υιοθετεί και τη στιχουργική του: ο λόγος είναι απλός αλλα χρωματισμένος με αρχαικούς τύπους όπως το Will's, bleak, whom. Παράλληλα υιοθετεί και το τυπικό ύφος του Ηardy δηλαδή αυτό της απελπισίας και της ματαιότητας, γεγονός που γίνεται φανερό όχι μόνο απο τη θέμα της μάταιας ανθρώπινης ελπίδας, των θρήνων και της ζοφερής πραγματικότητας αλλα και απο την έντονη επανάληψη του far.
Ουσιατικά λοιπόν αυτό το ποιήμα θα μπορούσε όντως να ήταν γραμμένο απο τον ίδιο το Hardy καθώς συνάδει τόσο στη στιχουργική όσο και στο ύφος του.
Ποιός ο σκοπός του Aldiss με την τοποθέτηση ενος πραγματικού ποιητικού υποκειμένου; Σίγουρα όχι να ασπαστεί την άποψη που αυτό εκφράζει αφου αυτό θα μπορούσε να το κάνει χωρίς να το χρησιμοποιεί. Αναμφίβολα η ανακάλυψη της θεωρίας της σχετικότητας ήταν απο τις μεγαλύτερες εξελίξεις της επιστήμης τον περασμένο αιώνα και ουσιαστικά ένωσε τον άνθρωπο με τα άστρα. Αντίθετα σύμφωνα με την άποψη του Hardy στο ποιήμα, αυτό το επίτευγμα δεν είναι τίποτα άλλο παρα ακόμα μια μάταιη ελπίδα του ανθρώπινου γένους η οποία το μαραίνει. Φυσικά λοιπόν ο Aldiss έχει σκωπτική διάθεση και ολόκληρο το ποιήμα αποτελεί μια ειρωνία ώστε να δείξει πόσο σημαντική είναι η επιστήμη για την εξέλιξη του ανθρώπου.
                                                                                                          Iris Verina
   
Πηγές TLS, Guardian, Wikipideia